مثل، سخن کوتاه و مشهوری است که به قصه ای عبرت آمیز یا گفتاری نکته آموز اشاره می کند و جای توضیح بیشتر را می گیرد. کلمه ”مثل” عربی است و کلمه فارسی آن(متل) است. وقتی مثل گفتن صورت بی ادبانه پیدا کند آن را متلک می گویند. البته ضرب المثل یک ترکیب عربی است به معنای مثل زدن. در همه زبان های دنیا ضرب المثل فراوان است. بعضی از مثل ها در همه زبان ها به هم شباهت دارند.
هر قدر تاریخ تمدن ملتی درازتر باشد بیشتر حادثه در آن پیدا شده و مثل های بیشتری در آن وجود دارد. و در زبان فارسی نیز ده ها هزار ضرب المثل وجود دارد.
مثل ها چند نوعند؟
- عبارت مثل گاهی کوتاه است و در دو یا سه کلمه خلاصه می شود مانند(فیل و فنجان) که می فهماند دو چیز از جهت کوچکی و بزرگی با هم تناسب ندارند. این مثل در اصل دارای 5 کلمه بوده(آب دادن فیل با فنجان) ولی معمولا با همان دو کلمه به اصل مثل اشاره می کند.
- عبارت مثل گاهی دراز است مانند(آفتابه و لولهنگ هر دو یک کار را می کنند ولی ارزش آن ها وقت گرو گذاشتن معلوم می شود) چون لولهنگ از سفال ساخته شده ارزشش از آفتابه که از مس است کمتر است.
- مَثل گاه یک عبارت ساده است و گاه یک خط شعر:
شتر در خواب بیند پنبه دانه گهی لپ اپ خورد گه دانه دانه
